سفر کامل تراکتور برای درهم شکستن ساختار قدرت ایران و کسب قهرمانی تاریخی
The Guardian
نویسنده:John Duerden | ترجمه: اومود دوزگون
چهارشنبه ۱۴ مه ۲۰۲۵
ورزشگاه سهند: نمایش پیش از بازی خانگی تراکتور مقابل نساجی مازندران در دوم ماه مه
موفقیت این باشگاه امید، اتحاد و صدایی برای میلیون‌ها تورک آزربایجانی، بزرگترین اقلیت قومی ایران، به ارمغان آورده است
تیم فوتبال تراکتور تحت هدایت(دراگان اسکوچیچ) سرمربی‌ای که در نخستین فصل حضورش، قهرمانی لیگ را پیش از پایان فصل قطعی کرد و هوادارانش در شمال‌غرب ایران منتظر مراسم رسمی اهدای جام ماندند.
جیمی کرگر روز یکشنبه گفت: «لیورپول به عنوان یک شهر احساس می‌کند که ما در برابر جهان هستیم» اما این در مقایسه با کسانی که تراکتور را دنبال می‌کنند، چیزی نیست، باشگاهی که امید، اتحاد و صدایی برای میلیون‌ها ترک آزربایجانی، بزرگترین اقلیت در ایران، به ارمغان می‌آورد. اکنون آنها نخستین قهرمانی در لیگ ایران را جشن می‌گیرند.
این سفر ۵۵ سال به طول انجامید. ماجرا از جایی آغاز شد که شرکت دولتی تراکتورسازی تیمی برای کارگران و ساکنان تبریز، بزرگترین شهر استان آزربایجان شرقی ایران، و شهری نزدیک به مرز ترکیه، ارمنستان و جمهوری آزربایجان، تاسیس کرد. رابطه این باشگاه با تهران از آن زمان تا کنون همواره ترکیبی از فراز و نشیب‌ها بوده، به‌ویژه از زمانی که تراکتور، پس از سال‌ها بی‌تاثیر بودن، به نیرویی هم در زمین و هم در عرصه اجتماعی تبدیل شد.
مردمی با زبان، فرهنگ و تاریخ خاص خود که مدت‌هاست از سوی دولت‌های پیش و پس از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ مورد تبعیض و به حاشیه راندگی قرار گرفته‌اند؛ دولت‌هایی که سیاست‌های مرکز گرایانه فارسی‌محور را در کشوری با تنوع (اتنیکی- زبانی) و قدمت فراوان دنبال کرده‌اند. حمایت از تیم فوتبال تراکتور راهی برای مقابله(با این سیاست شوونیستی) و ابراز غرور و هویت آزربایجانی، مطالبه برای نمایندگی(تاثیرگذار و پاسخگو) بیشتر در کشور (مثلاً در سال ۱۳۹۱ پس از زلزله‌ای شدید شعارهایی برای پاسخ‌گویی بهتر دولت سر داده شد) و گاهی نیز راهی برای فشار و آزار قدرت‌های حاکم بوده است.
وقتی هواداران شعارهایی در حمایت از پایتخت‌های کشورهای دیگر سر می‌دهند، جای تعجب نیست که تهران عصبانی شود: «تبریز، باکو، آنکارا، راه ما جداست از راه فارس‌ها».
“Tabriz, Baku, Ankara, our path leads elsewhere than the path of the Persians.” فریاد زدن اینکه خلیج فارس باید «خلیج عربی» نامیده شود همچنین یکی از راه‌های مطمئن برای برانگیختن خشم در پایتخت و سایر نقاط است؛ همان‌طور که دولت ترامپ دریافت، زیرا اگر دونالد ترامپ و دولتش در صورت تلاش برای انجام این کار متوجه خواهند شد.
دولت ایران که حتی از جمعیت‌های بزرگ در حمایت از تیم ملی مشکوک است، نسبت به قدرت جذب جمعیت های بزرگ تیم تراکتور هراسناک است. در این فصل میانگین حضور تماشاگران به بیش از ۴۲ هزار نفر رسید. در بازی‌های خارج از خانه نیز آنها جمعیت زیادی را جذب می‌کنند. در بازی‌های مقابل دو غول تهرانی، پرسپولیس و استقلال، هزاران هوادار حامی تراکتور در ورزشگاه آزادی حضور پیدا می‌کنند.
اگرچه پرسپولیس به‌طور سنتی تیم طبقه کارگر پایتخت محسوب می‌شود در برابر استقلال که تیم ساختار حاکم است، اما برای تراکتور هر دو نماد رژیم حاکم هستند. این بازی‌ها گاهی بسیار پرتنش‌اند. در سال ۲۰۱۸، حدود ۱۵ هزار هوادار تیم مهمان(تراکتور) با خشونت و فحاشی های توهین آمیز قومیتی هواداران استقلال روبرو شدند، اما وقتی هواداران تراکتور شروع به شعار دادن «مرگ بر دیکتاتور»، یعنی رهبر ایران، آیت‌الله علی خامنه‌ای، کردند، نیروهای امنیتی وارد عمل شدند.
حالا تراکتور شعارهای فوتبالی دارد تا پرسپولیس و استقلال، برندگان حدود دو سوم عناوین قهرمانی لیگ در تاریخ ایران را به چالش بکشد. در دوم مه، پیروزی ۴-۰ برابر شمس‌آذر قهرمانی تراکتور را دو هفته پیش از پایان فصل تثبیت کرد. هواداران در تبریز و شهرهای دیگر منطقه به خیابان‌ها آمدند و جشن گرفتند.
شب طولانی‌ای بود، اما این قهرمانی سال‌ها در انتظار مانده بود. در سال ۲۰۱۸، یکی از ثروتمندترین مردان ایران، محمدرضا زنوزی، مالکیت باشگاه را بدست گرفت. این میلیاردر جان توشاک، سرمربی سابق لیورپول را به عنوان مربی آورد. این انتخاب تصادفی نبود؛ توشاک پیش از آن با سوانزی، رئال مادرید، بشیکتاش و خزر لنکران قهرمان سوپرجام آزربایجان در سال ۲۰۱۳ کار کرده بود. کمی بعد، هری فورستر و لی اروین از رنجرز و کیلمارنوک به تراکتور آمدند و آنتونی استوکس، بازیکن سابق سلتیک و تیم ملی ایرلند نیز به این تیم پیوست.
بازیکنان ایرانی سرشناسی چون اشکان دژاگه، احسان حاج‌صفی و مسعود شجاعی نیز به تیم ملحق شدند. این سه نفر سه سال ماندند، اما توشاک تنها سه ماه دوام آورد. با وجود هزینه کرد بی‌سابقه در فوتبال ایران (در شرایط تحریم و تورم)، تنها ۹ امتیاز از ۶ بازی و حذف از جام حذفی باعث اخراجش شد. این برکناری شاید ناعادلانه به نظر می‌رسید (اسون گوران اریکسون قرار بود جایگزینش شود) و مقدمه‌ای شد بر رفت وآمد مربیان و بازیکنان طی سال‌های بعد. قهرمانی همچنان بدست نیامده بود، تا اینکه در تابستان گذشته دراگان اسکوچیچ آمد.
این مربی کروات، ایران را به جام جهانی ۲۰۲۲ رساند اما در تیر همان سال اخراج شد. چند روز بعد بازگشت، و نهایتاً پیش از آغاز تورنمنت جای خود را به کارلوس کی‌روش داد. اسکوچیچ علیرضا بیرانوند، دروازه بان اول تیم ملی، را به همراه مهدی ترابی، دانیال اسماعیلی‌فر و شجاع خلیل‌زاده جذب کرد. حضور این بازیکنان با حاشیه‌هایی همراه بود، چون سه نفر نخست مستقیماً از پرسپولیس آمده بودند و چهارمی هم سابقه حضور در آن تیم را داشت (ترابی پیش‌تر با نشان دادن شعارهای حکومتی روی پیراهن زیرینش خبرساز شده بود). هرچند این بازیکنان ستارگان دهه گذشته نبودند، اما مهره‌هایی با تجربه و مستحکم بودند. گرگ‌های سرخ حدود یک‌سوم فصل در صدر جدول قرار گرفتند و تا پایان نیز آن را حفظ کردند.
مرحله بعدی آسیا است. ایران فقط یک سهمیه مستقیم در مرحله گروهی لیگ قهرمانان آسیا دارد، بنابراین ممکن است بقیه کشور از تنها نماینده تضمین شده خود حمایت کنند - اما شاید هم نه. در هر صورت، تراکتور به حرکت خود ادامه خواهد داد.
Tractor SC complete journey to upset Iran’s establishment and claim historic title
The league title was won with games to spare by a coach in his first season, leaving fans in the north-west of the country to wait for the official presentation of the trophy. Jamie Carragher said on Sunday that “Liverpool as a city feels like it is ‘us against the world” but that is nothing when compared to those who follow Tractor SC, a club that brings hope, unity and a voice to millions of Azerbaijani Turks, the largest minority in Iran. Now they have a first Iranian championship to celebrate.
That journey to the very top took 55 years. It started when the state-owned tractor company set up a team for its workers and residents in Tabriz, the biggest city in the Iran’s East Azerbaijan province as a whole, not far from the border with Turkey, Armenia and Azerbaijan. The relationship with the club and Tehran has been mixed ever since, especially as Tractor, after not doing much for quite a while, started to become a force on the pitch as well as a focal point off it.
A people with their own language, culture and history who have long felt discriminated against and marginalised by governments (post- and pre-Islamic revolution in 1979) that have pursued Persia-centric policies in a diverse and ancient nation. Supporting the football club has become a way to push back and assert Azeri pride and identity (songs recall ancient heroes), advocate for more representation in Iran (chants in 2012 demanded a better response from the government after a major earthquake) and, sometimes, simply annoy the powers-that-be.
It is not surprising that there is ire from Tehran when fans chant slogans invoking the names of capitals from other countries. “Tabriz, Baku, Ankara, our path leads elsewhere than the path of the Persians.” Shouting that the “Persian Gulf” should be called the “Arabian Gulf” is also a surefire way to upset many in the capital and elsewhere, as Donald Trump and his administration will find out if they try to do so.
The Iranian government, suspicious of large crowds even when they are gathered to support the national team, are wary of Tractor’s pulling power. This season, there has been an average of over 42,000. They are a big draw away, too. On visits to Tehran to take on the twin titans of Persepolis and Esteghlal, thousands come to support them in the cavernous Azadi Stadium.
Persepolis may traditionally be the club of the capital’s working class in contrast to Esteghlal, the establishment’s team, but for Tractor both are part of the ruling regime. These games can be bad-tempered. In 2018, there were 15,000 away fans, swapping ethnic insults with Esteghlal supporters but security forces waded in when the visitors started chanting “death to the dictator”, namely Iran’s supreme leader, Ayatollah Ali Khamenei.
Now Tractor have football-related chants to rile Persepolis and Esteghlal, winners of around two-thirds of all the league titles in Iranian history. On 2 May, a 4-0 victory in Shams Azar clinched the championship with two games to spare. Fans in Tabriz and in other cities in the region took to the streets and partied.
It was a long night but then it had been a long time coming. In 2018, one of the richest men in Iran, Mohammad Reza Zonouzi, took over the club. The billionaire brought in John Toshack as coach. It wasn’t a random appointment. As well as taking Swansea City through the divisions in the 1970s and 80s, then going on to manage Real Madrid, the former Liverpool forward had also coached Besiktas in Turkey and led Khazar Lankaran to the Azerbaijan Super Cup in 2013. Soon after, Harry Forrester and Lee Erwin left Rangers and Kilmarnock respectively to join up with the Welshman, as did the former Celtic star and Republic of Ireland international Anthony Stokes.
Big-name Iranians also made the move, such as the former Fulham and Wolfsburg midfielder Ashkan Dejagah as well as Ehsan Hajsafi and Masoud Shojaei. That trio stayed three years but Toshack lasted just three months. Despite the spending – unprecedented in Iranian football, especially with sanctions and inflation restricting financial power – it did not happen for the Welshman with just nine points from the first six games and a Hazfi Cup elimination.
That dismissal seemed harsh (Sven-Göran Eriksson was supposed to be the replacement) and set the scene for coaches and players to come and go over the following years. The title remained absent but then came Dragan Skocic last summer. The Croat led Iran through qualification for the 2022 World Cup but was fired in July of that year, reinstated days later and then jettisoned in favour of Carlos Queiroz just weeks before the tournament started.
Skocic brought in Iran’s first-choice goalkeeper Alireza Beiranvand as well as Mehdi Torabi, Danial Esmaeilifar and Shoja Khalilzadeh. There was some controversy as the first three were all signed directly from Persepolis and the fourth is a former player of that club (also, Torabi is still remembered for lifting up his shirt in the past to reveal pro-government slogans). While these were not the big names of the last decade – the same is true of the foreign imports – they were solid, experienced players. The Red Wolves reached the top of the league at about a third of the way through the campaign and pretty much stayed there for the duration.
Next is Asia. Iran has just one automatic place in the group stage of AFC Champions League Elite, so it may be that the rest of the country will get behind its only guaranteed representative – but then maybe not. Regardless, Tractor will plough on.
0 Comments:
Post a Comment
Subscribe to Post Comments [Atom]
<< Home